Semundjet Karioze: C’fare jane? Flet dr. Eva Drazho

Dr. Eva Drazho, Mjeke Stomatologe prane Klinikes Dentare Dr. Eva Drazho

Semundjet karioze janë zona të dëmtuara në sipërfaqen e fortë të dhëmbëve tuaj që zhvillohen në kavitete te vogla ose te medha. Kavitetet, të quajtura ndryshe edhe prishje të dhëmbëve ose karies, shkaktohen nga një kombinim faktorësh, duke përfshirë bakteret në gojë, vakte të shpeshtë ngrenieje, pijet me sheqer dhe mos pastrimin i dhëmbëve mirë.

Kavitetet dhe prishja e dhëmbëve janë ndër problemet më të zakonshme shëndetësore në botë. Ato janë veçanërisht të zakonshme tek fëmijët, adoleshentët dhe të rriturit e moshuar. Por kushdo që ka dhëmbë mund të zhvilloj karies, përfshirë edhe foshnjat.

Fëmijët e vegjët janë në rrezik për kariesin e fëmijërisë së hershme që nganjëherë quhet karies i biberonit, e cila është prishja e rëndë e dhëmbëve në dhëmbët e qumështit.

Për shkak se shumë të rritur të moshuar përjetojnë tërheqjen e mishrave të dhëmbëve, gjë që lejon bakteret që shkaktojnë prishjen në gojë të vijnë në kontakt me rrënjën e dhëmbit, ata mund të prishen në sipërfaqet e ekspozuara të rrënjëve të dhëmbëve të tyre.

Nëse kavitetet nuk trajtohen, ato bëhen më të mëdha dhe ndikojnë në shtresat më të thella të dhëmbëve tuaj. Ato mund të çojnë në një dhimbje dhëmbi të rëndë, infeksion dhe humbje të dhëmbëve. Vizitat e shpeshta tek dentisti , zakonet e mira të ushqyerit dhe pastrimit të dhëmbë ve janë mbrojtja juaj më e mirë nga kavitetet dhe kariesi.

Simptomat:

Shenjat dhe simptomat e kariesit dentar ndryshojnë, ne varësi nga shtrirja dhe vendndodhja e tyre. Kur një zgavër sapo po fillon, mund të mos keni fare simptoma. Ndërsa prishja rritet, ajo mund të shkaktojë shenja dhe simptoma të tilla si:

1. Dhimbje dhëmbi, dhimbje spontane ose dhimbje që ndodh pa ndonjë shkak të dukshëm
2. Ndjeshmëria e dhëmbëve
3. Dhimbje e lehtë ose e mprehtë kur hani ose pini diçka të ëmbël, të nxehtë ose të ftohtë
4. Vrima ose gropa të dukshme në dhëmbët tuaj
5. Ngjyrosje kafe, e zezë ose e bardhë në çdo sipërfaqe të një dhëmbi
6. Dhimbje kur kafshoni

Kur duhet bere vizita tek dentisti?

Ju nuk mund të jeni të vetëdijshëm se një zgavër po formohet. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të bëni kontrolle dhe pastrime të rregullta dentare, edhe kur goja juaj ndjehet mirë.

Sidoqoftë, nëse keni një dhimbje dhëmbi ose dhimbje në gojë, vizitoni dentistin tuaj sa më shpejt të jetë e mundur.

Shkaqet:

Kur bakteret që shkaktojnë prishjen bien në kontakt me sheqernat dhe niseshten (amidonin) nga ushqimet dhe pijet, ato formojnë një acid. Ky acid mund të sulmojë smaltin e dhëmbit duke bërë që ai të humbasë minerale.

Kjo mund të ndodhë nëse hani ose pini shpesh, veçanërisht ushqime dhe pije që përmbajnë sheqer dhe niseshte. Ciklet e përsëritura të këtyre sulmeve acide do të bëjnë që smalt të vazhdojë të humbasë minerale. Me kalimin e kohës, smalti dobësohet dhe më pas shkatërrohet, duke formuar një zgavër.

Gjithkush që ka dhëmbë rrezikon të marrë kavitete, por faktorët e mëposhtëm mund të rrisin rrezikun:

1. Vendndodhja e dhëmbëve. Prishja më shpesh ndodh në dhëmbët tuaj të pasëm (molarë dhe premolarë). Këta dhëmbë kanë shumë brazda, gropa, dhe rrënjë të shumëfishta që mund të mbledhin grimcat e ushqimit. Si rezultat, ato janë më të vështira për tu mbajtur të pastër sesa dhëmbët tuaj të përparmë, më të butë dhe të arritshëm.
2. Disa ushqime dhe pije. Ushqimet që ngjiten në dhëmbët tuaj për një kohë të gjatë – të tilla si qumështi, akullorja, mjalti, sheqeri, soda, frutat e thata, ëmbëlsira, biskota, karamele të fortë , drithëra të thatë dhe patate të skuqura – ka më shumë të ngjarë të shkaktojnë prishje sesa ushqimet që lahen lehtësisht nga pështyma.
3. Vakte te shpeshta. Kur hani ose pini pije me sheqer në mënyrë të vazhdueshme, ju jepni baktereve të gojës më shumë karburant për të prodhuar acide që sulmojnë dhëmbët tuaj dhe i konsumojnë ato. Dhe pirja e sodës ose pijeve të tjera acide gjatë gjithë ditës ju ndihmon të krijoni një banjë të vazhdueshme me acid mbi dhëmbët tuaj.
4. Ushqimi i foshnjës në kohën e gjumit. Kur foshnjave u jepen shishe para gjumit të mbushura me qumësht, formulë, lëng ose lëngje të tjera që përmbajnë sheqer, këto pije mbeten në dhëmbët e tyre për orë të tëra ndërsa flenë, duke ushqyer bakteret që shkaktojnë prishjen. Ky dëmtim shpesh quhet karies i biberonit.
5. Larja joadekuate. Nëse nuk i pastroni dhëmbët shpejt pas ngrënies dhe pirjes, pllaka formohet shpejt dhe fazat e para  të prishjes mund të fillojnë.
6. Mos marrja e mjaftueshme e fluorit. Fluori, një mineral që ndodh natyrshëm, ndihmon në parandalimin e kaviteteve dhe madje mund të ndryshojë fazat më të hershme të dëmtimit të dhëmbit. Për shkak të përfitimeve të tij për dhëmbët, fluori shtohet në shumë furnizime publike të ujit. Ai eshte gjithashtu një përbërës i zakonshëm në pastat e dhëmbëve dhe shpëlarjet e gojës. Por uji në shishe zakonisht nuk përmban fluor.
7. Mosha më e re ose më e vjetër. Në Europe, kavitetet janë të zakonshme tek fëmijët dhe adoleshentët shumë të vegjël. Të moshuarit gjithashtu janë në rrezik më të lartë. Me kalimin e kohës, dhëmbët mund të konsumohen dhe mishrat mund të tërhiqen, duke i bërë dhëmbët më të prekshëm ndaj prishjes së rrënjëve. Të moshuarit gjithashtu mund të përdorin më shumë ilaçe që zvogëlojnë rrjedhjen e pështymës, duke rritur rrezikun e prishjes së dhëmbëve.
8. Mbushje të vjetra ose jokorrekte. Me kalimin e viteve, mbushjet dentare mund të dobësohen, të fillojnë të prishen ose të zhvillojnë buzë të ashpra. Kjo lejon që pllaka të ndërtohet më lehtë dhe e bën më të vështirë heqjen. Pajisjet dentare mund të ndalojnë së përshtaturi mirë, duke lejuar që prishja të fillojë nën to.
9. Urthi: Urthi ose sëmundja e zbaticës gastroesophageal (GERD) mund të shkaktojë rrjedhjen e acidit të stomakut në gojën tuaj (zbaticë), duke hequr smaltin e dhëmbëve dhe duke shkaktuar dëme të konsiderueshme të dhëmbëve. Kjo ekspozon më shumë dhembet për t’u sulmuar nga bakteret, duke krijuar prishjen e tyre. Stomatologu juaj mund të ju rekomandojë që të konsultoheni me mjekun tuaj për të parë nëse refluksi gastrik është shkaku i humbjes së smaltit tuaj.
10. Çregullime te ngrenies. Anoreksia dhe bulimia mund të çojnë në erozion dhe kavitete të konsiderueshme të dhëmbëve. Acidi i stomakut nga të vjellat (pastrimet) e përsëritura lan dhëmbët dhe fillon tretjen e smaltit. Çrregullimet e të ngrënit gjithashtu mund të ndërhyjnë në prodhimin e pështymës.

Parandalimi

Higjiena e mirë e gojës dhe e dhëmbëve mund t’ju ​​ndihmojë të shmangni kavitetet dhe prishjen e dhëmbëve. Këtu janë disa këshilla për të ndihmuar në parandalimin e kaviteteve. Une kam disa këshilla të mira për ju:

1. Lani dhëmbët të paktën dy herë në ditë dhe në mënyrë ideale pas çdo vakti, duke përdorur paste dhëmbësh që përmbajnë fluor. Për të pastruar midis dhëmbëve tuaj, pastroni dhëmbët me fill dentar ose përdorni një pastrues interdental.
2. Shpëlarje gojën. Nëse dentisti juaj mendon se keni një rrezik të lartë të krijimit të kaviteteve, ai ose ajo mund të ju rekomandojë që të përdorni një shpëlarje të gojës me fluor.
3. Vizitoni dentistin tuaj rregullisht. Bëni pastrime profesionale të dhëmbëve të cilat mund të ndihmojnë në parandalimin e problemeve ose zbulimin e tyre herët. Stomatologu juaj mund të rekomandojë një orar që është më i miri për ju.
4. Sealanti është një shtresë mbrojtëse plastike e aplikuar në sipërfaqen e përtypjes së dhëmbëve të pasmë. Ajo vulos brazdat dhe fisurat që priren të mbledhin ushqim, duke mbrojtur smaltin e dhëmbëve nga pllakat dhe acidi. Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) rekomandon sealant për të gjithë fëmijët e moshës shkollore. Ato mund të zgjasin për disa vjet para se të duhet të zëvendësohen, por ato duhet të kontrollohen rregullisht.
5. Pini pak ujë çezme. Shumica e furnizimeve publike të ujit kanë shtuar fluor, i cili mund të ndihmojë në zvogëlimin e prishjes së dhëmbëve në mënyrë të konsiderueshme. Nëse pini vetëm ujë në shishe që nuk përmban fluor, do të humbni përfitimet e fluorit.
6. Hani ushqime të shëndetshme për dhëmbët. Disa ushqime dhe pije janë më të mira për dhëmbët tuaj se të tjerët. Shmangni ushqimet që ngecin në brazda dhe gropa të dhëmbëve për periudha të gjata, ose lani menjëherë pasi t’i keni ngrënë. Sidoqoftë, ushqime të tilla si frutat dhe perimet e freskëta rrisin rrjedhën e pështymës dhe kafeja, çaji dhe çamçakëzat pa sheqer ndihmojnë në larjen e grimcave të ushqimit.
7. Merrni parasysh trajtimet me fluor. Stomatologu juaj mund të rekomandojë trajtime periodike të fluorit, veçanërisht nëse nuk merrni mjaftueshëm fluor përmes ujit të pijshëm të fluorizuar dhe burimeve të tjera.
8. Trajtime të kombinuara. Përtypja e çamçakëzit me bazë xylitol së bashku me fluorin me recetë dhe një shpëlarje antibakteriale mund të ndihmojnë në zvogëlimin e rrezikut nga kavitetet.

Higjena orale gjate shtatezanise: