Karakteristika kryesore e fobisë sociale është frika për të vepruar në mënyrë të ndrojtur para të tjerëve dhe për të marrë gjykime negative.
Ankthi shoqëror mund të bëjë që ata që vuajnë prej tij të shmangin shumicën e situatave shoqërore, nga frika e sjelljes në një mënyrë “jo të duhur” dhe gjykimit të gabuar.
Fobia sociale është një çrregullim mjaft i përhapur në popullatë. Sipas disa studimeve, përqindja e njerëzve që vuajnë nga ajo varion nga 3% në 13%. Gjithashtu sipas këtyre studimeve, duket se ankthi social prek gratë më shumë se burrat.
Zakonisht situatat që kanë më shumë frikë ata që vuajnë nga fobia sociale (ose ankthi shoqëror) janë ato që përfshijnë nevojën për të bërë diçka para njerëzve të tjerë, të tilla si ekspozimi i një marrëdhënieje apo edhe thjesht prezenca, te folurit ose ngrënia para të tjereve; ndonjëherë mund të krijojë ankth shoqëror thjesht ecja në një dhomë ku njerëzit janë ulur tashmë, ose biseda me një mik.
Karakteristikat e fobisë shoqërore
Njerëzit që vuajnë nga fobia sociale kanë frikë të mos shfaqen të shqetësuar dhe të tregojnë “shenjat”, domethënë kanë frikë të skuqen në fytyrë, të dridhen, të belbëzojnë, të djersiten, t’ju rrahi zemra ose të heshtin, nuk jane në gjendje të flasin me te tjerët.
Shpesh ndodh që ata që përjetojnë ankth shoqëror, kur nuk janë në një situatë të frikësuar, njohin frikën e tyre si të paarsyeshme dhe si pasojë kanë tendencë të akuzojnë dhe fajësojnë vehten e tyre për faktin qe nuk jane në gjendje të bëjnë gjërat që të gjithë i bëjnë.
Ky çrregullim duket se fillon normalisht në adoleshencë ose në moshën e rritur.
Fobia sociale, nëse nuk trajtohet, ka tendencë të mbetet e qëndrueshme dhe kronike, dhe shpesh mund të rezultojë në çrregullime të tjera të tilla si depresioni.
Zakonisht ekzistojnë dy lloje të Fobisë Sociale:
1. E thjeshtë, kur personi përjeton ankth shoqëror vetëm në një ose disa lloje situatash (për shembull, nuk është në gjendje të flasë në publik, por nuk ka probleme në situata të tjera shoqërore të tilla si pjesëmarrja në një party ose bisedat me një të huaj);
2. E përgjithësuar, kur personi ka frikë nga pothuajse të gjitha situatat shoqërore. Në format më të rënda dhe më të përhapura, diagnoza eshte Çrregullimi i Personalitetit të Shmangshëm.
Simptomat e fobisë sociale:
Karakteristika kryesore te fobisë sociale është frika e të qenit në situata shoqërore ose e vëzhgimit gjatë bërjes së diçkaje, të tilla si të folurit në publik ose, më thjesht, të flasësh me një person, të shkruash, të hash ose të telefonosh dike.
Në situatat e frikshme shoqërore, keta individë me ankth shoqëror janë të shqetësuar se mos duken te zënë ngushtë dhe, mbi të gjitha, kanë frikë se të tjerët do t’i gjykojnë se janë të shqetësuar, të dobët, “të çmendur” ose budalla.
Keto janë simptoma të fobisë shoqërore, prandaj, frika e të folurit në publik dhe të shqetësimit te papritur se çfarë do të thonë ose për shkak të frikës se të tjerët do të vërejnë dridhjen e duarve ose zërit, ankthin ekstrem kur flasin me të tjerët, nga frika se mos shfaqesh i paqartë.
Simptomat më të perceptuara të fobisë sociale (që lidhen me ankthin) janë: rrahjet e zemrës (79%), dridhjet, tremor (75%), djersitja (74%), tensioni i muskujve (64%), të përzierat (63%), tharja e gojës (61%) ), skuqje (51%), dhimbje koke (46%).
Simptomat e fobisë shoqërore mund t’i bëjnë njerëzit të shmangin ngrënien, pirjen ose daljen në publik, nga frika se mos të tjerët mund t’i gjykojnë apo të shohin duart e tyre të dridhen.
Padyshim, këta njerëz përpiqen në çdo mënyrë të shmangin situata të tilla ose, nëse detyrohen, ata i durojnë situatat e tilla me një barrë shumë të lartë shqetësimi.
Ankthi parashikues:
Një karakteristikë tjetër tipike e këtij çrregullimi është ankthi i theksuar shoqëror që i paraprin situatave të frikës dhe që merr emrin e ankthit parashikues. Kështu, edhe para se të përballen me një situatë shoqërore (për shembull të shkojnë në një party ose të shkojnë në një takim biznesi), njerëzit fillojnë të shqetësohen për atë ngjarje.
Siç ndodh shpesh në çrregullimet fobike, njerëzit që e përjetojnë këtë çrregullim e pranojnë, kur janë larg situatave të frikës, se frika e tyre është absolutisht e paarsyeshme, e tepruar dhe budallaqe. Kështu ata fajësojne më tej vehten e tyre për simptomat e fobisë sociale dhe për sjelljet e tyre shmangëse.
Shërimi nga fobitë sociale, Keshilla:
Ashtu si me çrregullimet e tjera të ankthit, psikoterapia njohëse e sjelljes në përgjithësi ka provuar të jetë shumë efektive në trajtimin e fobisë sociale. Disa medikamente ndonjëherë mund të ndihmojnë, por vetem me keshillen e mjekut.
Psikoterapia:
Psikoterapia e sjelljes përqendrohet te “këtu dhe tani”, në trajtimin e drejtpërdrejtë të simptomës. Synon nga njëra anë të modifikojë mendimet jofunksionale, nga ana tjetër i ofron personit aftësi më të mira në trajtimin e situatave të frikshme.
Besimet jofunksionale ose iracionale janë mendime që njerëzit bëjnë për ngjarjet në të cilat janë përfshirë dhe që rrjedhin nga skemat njohëse të ngurta dhe jo shumë adaptive. Të tilla si besimi se shfaqja e ankthit është një shenjë e dobësisë ose besimi se jane gjithmonë të vezhguar nga të tjerët.
Mendime të tilla hyjnë në veprim, psh: kur një person përballet me një situatë shoqërore. Kjo do të thotë, ai duhet të ekspozojë vehten para një gjykimi të mundshëm të të tjerëve, duke shkaktuar kështu ankth dhe ndjenjën pasuese të humbjes së kontrollit.
Trajtimi i fobisë sociale, nga njëra anë, synon të modifikojë këto supozime gjatë punës psikoterapeutike, nga ana tjetër, kërkon të mësojë aftësi për të menaxhuar më mirë situatat sociale.
Këto aftësi zakonisht përfshijnë të dy teknikat (të tilla si trajnimi i relaksimit) për menaxhimin e ankthit, dhe teknikat për menaxhimin e ndërveprimit verbal.
Terapia e sjelljes për trajtimin e fobisë sociale mund të kryhet shumë mirë në seanca individuale. Kjo nuk do të thotë që, kur është e mundur, trajtimi në grup ka përparësi të konsiderueshme, duke filluar me faktin e qartë se dikush tashmë është në një situatë sociale.
Terapia farmakologjike:
Trajtimi farmakologjik i fobisë sociale, megjithëse është përgjithësisht i paefektshëm, bazohet në thelb në dy klasa medikamentesh: benzodiazepinat dhe medikamente kundër depresionit.
Vetëm me përshkrimin e mjekut!
Në rastin e ankthit shoqëror alprazolami ashtu edhe klonazepami kanë provuar se kanë një farë efikasiteti.
Përkudër kësaj, përdorimi i këtyre molekulave gjithmonë duhet të vlerësohet me kujdes për efektet e varësisë dhe abuzimit që mund të zhvillohen. Si dhe për vështirësitë e mundshme (të tilla si zhvillimi i ankthit) që mund të gjenerohet me pezullimin e tyre.
Ndër barnat kundër depresionit, zakonisht molekula më e përdorur në këtë klasë triciklikeve është imipramina. Por përdorimi i këtyre barnave në trajtimin e fobisë sociale,nuk duket të jetë premtues.
Ndër frenuesit selektivë të rimarrjes së serotoninës (SSRI), janë përdorur si më poshtë për trajtimin e ankthit shoqëror: fluvoxamine, fluoxetine, sertraline dhe paroxetine.
Disa pak a shumë, por të gjitha kanë treguar një efikasitet të caktuar në uljen simptomatike, megjithëse duhet theksuar se rezultatet nuk mbesin gjithmonë kur bari ndërpritet. Mgjth këto molekula kanë një nivel më të ulët të efekteve anësore sesa klasat e tjera të barnave. Vetem me keshillen e mjekut!!!
Burimi: www.ipsico.it