“Morrat” është emri i zakonshëm për një grup insektesh parazitare gjakpirëse, të cilat si të tilla ushqehen ekskluzivisht me gjak. Ata që infektojnë njerëzit – duke shkaktuar një parazitozë të lëkurës të njohur si pedikulozë ose ftiriazë – ndahen në:
- Morrat e kokës (Pediculus capitis humanus);
- Morrat e trupit ose të rrobave (Pediculus corporis humanus);
- Morrat pubike (Phthirus pubis).
Infektimi nga morrat manifestohet me acarim dhe kruajtje intensive në zonën e prekur. Një inspektim i plotë i kokës është i mjaftueshëm për ta identifikuar atë. Trajtimet anti-pedikulozë të disponueshme janë efektive, por është e rëndësishme të veprohet menjëherë.
Llojet e morrave:
Morrat janë pa krahë dhe mbijetesa e tyre kushtëzohet nga aftësia për t’u ankoruar në flokë dhe fibra ose në fijet e efekteve personale, në sajë të gjashtë këmbëve të forta me grepa dhe pirgje fundore.
Thërizat:
Në rrjedhën e ekzistencës së saj, morri femër lëshon nga 80 deri në 300 vezë në formë vezake dhe me ngjyrë perle, të mbështjella me një kapsulë dhe të njohur si thërija. Ata maten rreth 0.8×0.3 mm dhe çelin në 7-8 ditë, duke lëshuar nimfat e pangopura të cilat arrijnë pjekurinë brenda dy javësh. Vizualisht, vezët shfaqen si pika të vogla të bardha, ngjiten fort në flokë (zakonisht në pjesën e pasme të kokës), veshje, mjekër ose qime të trupit. Pikërisht kjo karakteristikë lejon të dallojmë shkallët e zakonshme të zbokthit nga vezët e morrit.
Simptomat dhe ndërlikimet:
Për të ushqyer vehten, morrat thumbojnë lëkurën, injektojnë pështymën e tyre dhe defekojnë gjatë vaktit të gjakut; secila femër merr rreth 1 mg gjak nga trupi në ditë. Antigjenët e veçantë të pranishëm në pështymë shkaktojnë reaksione të vogla aritematoze ose alergjike papulare në vendet e shpimit.
Këto manifestime, tipike të pedikulozës, japin një kruarje intensive, të vazhdueshme dhe të bezdisshme, e cila nga ana tjetër përcakton evolucionin e lezioneve në ekskorime kruarjeje. Për këtë arsye, veçanërisht në pedikulozën e trupit, ato mund të shkaktojnë superinfeksione bakteriale të lëkurës dhe shfaqjen pasuese të folikulitit, furunculosis dhe impetiginizimit.
Në të kaluarën, morrat dhe në veçanti ato të kokës dhe trupit, ishin vektorë të rrezikshëm të infeksioneve të tjera, të tilla si tifoja ekzantematike – agjent shkaktar i së cilës është Rickettsia prowazekii – dhe ethet e përsëritura epidemike. Sëmundje të tilla janë ende relativisht të zakonshme në vendet në zhvillim, ku kushtet e këqija të higjienës shoqërohen me luftëra, katastrofa natyrore ose uri.
Pedikuloza: si njihet?
Simptoma kryesore e një pedikuloze është kruajtja intensive, e përqendruar kryesisht në qafë dhe pas veshëve. Ky reagim shkaktohet nga pështyma që morrat injektojnë në lëkurë ndërsa ushqehen. Morrat e kokës nuk shkaktojnë sëmundje, por instikti i kruarjes mund të gërvishtë lëkurën, duke e lënë atë të ekspozuar ndaj infeksionit.
Ndonjëherë, infektimi është asimptomatik dhe për këtë arsye është më mirë të kryeni një kontroll të kokës, ndoshta me ndihmën e ndriçimit të mirë dhe një lupe, me të cilën të vëzhgoni të gjitha tufat e flokëve.
Morrat apo zbokthi?
Për të mos ngatërruar marrat me zbokthin, është e nevojshme të mbani mend se vezët janë të lidhura fort me flokët dhe për t’i hequr ato është e nevojshme të përdorni krehër deovulues, me hapësira shumë të ngushta interdentale.
Infeksioni:
Si merren morrat?
Morrat nuk kanë krahë dhe nuk kërcejnë nga koka në kokë, por transmetohen përmes kontaktit të drejtpërdrejtë.
Kushtet ideale për transmetimin e tyre krijohen në komunitete të mbipopulluara. Paraziti përhapet lehtësisht brenda një njësie familjare ose në komunitetet e fëmijëve (kopshte, çerdhe dhe shkolla fillore, ambiente sportive, etj.).
Natyrisht, transmetimet aksidentale të morrave mund të ndodhin në shumë mënyra të tjera, të tilla si në vende publike dhe mjete transporti veçanërisht të mbipopulluara ose indirekt përmes kontaktit me objekte të ndryshme: jastëkët, krehrët, furçat, kufjet, kapelet, dyshekët, batanijet, peshqirët, kapakët, shalle ose veshje tjetër që ka qenë në kontakt me njerëz të infektuar. Këto raste kanë pak rëndësi, pasi morrat jetojnë maksimumi 2-3 ditë jashtë habitatit të tyre.
Morri pubik lokalizohet kryesisht në rajonin homonim dhe në atë perianal, por ai gjithashtu mund të kolonizojë vende të tjera të mbuluara me flokë, duke përfshirë qerpikët dhe vetullat (veçanërisht tek fëmijët), për më tepër, infeksioni mund të jetë indirekt, për shembull përmes qimeve të lëna në rroba, peshqirë, çarçafë dhe vende tualeti.
Morri pubik duket se nuk është në gjendje të transmetojë infeksione, por përsëri mund të shkaktojë irritime pak a shumë intensive të lëkurës.
Pedikuloza e kokës, më e shpeshtë është në moshën shkollore, në Farmaci gjënden lehtësisht solucione dhe shampo për keto lloj parazitësh, bisedoni hapur me farmacistin ose mjekun tuaj për tju këshilluar lehtësisht. Higjena dhe kontrolli i vazhdueshëm është parandalimi më i mirë!